Hüquqi Məsələlər // 2024 8-12, 16:00

Nikah pozulduqda keçmiş ər-arvad arasında əmlak hansı qaydada bölünür?

Sual: Nikah pozulduqda keçmiş ər-arvad arasında əmlak hansı qaydada bölünür?

Cavab: Ər-arvad boşandıqda əgər onlar arasında nikah müqaviləsi bağlanılmayıbsa, onların nikah vaxtı əldə etdikləri əmlak Azərbaycan Respublikasının Ailə Məcəlləsinin 36-cı maddəsində göstərilən qaydada bölünür.

Əvvəla onu qeyd edək ki, Ailə Məcəlləsinin 36.1.-ci maddəsinə əsasən, ər-arvadın ümumi əmlakının bölünməsi yalnız nikah pozulduqda deyil, həmçinin nikah dövründə, habelə kreditor ödəməni ər-arvadın ümumi əmlakında olan onlardan birinin payına yönəltmək üçün ümumi əmlakın bölünməsi tələbi barədə ərizə verdikdə həyata keçirilir.

Həmin Məcəllənin 36.2.-ci maddəsinə əsasən, ər-arvad ümumi əmlakın bölünməsi barədə razılığa gələ bilərlər və bu barədə notariat qaydasında təsdiq edilmiş saziş də bağlaya bilərlər.

Mübahisə olduqda, ər-arvadın ümumi əmlakının bölünməsi, eləcə də bu əmlakda ər-arvadın paylarının müəyyən olunması məhkəmə qaydasında həyata keçirilir (maddə 36.3).

Məhkəmə ər-arvadın ümumi əmlakını bölərkən onların tələbi ilə hər birinə çatacaq əmlakı müəyyən edir. Ər-arvaddan birinə, dəyəri ona çatası payın dəyərini aşan əmlak verildikdə, bunun əvəzində digərinə müvafiq məbləğdə pul və ya başqa kompensasiya verilə bilər (maddə 36.4).

Məhkəmə, ər-arvadın ailə münasibətlərinə xitam verdiyi və ayrı yaşadığı dövrdə hər birinin qazandığı əmlakı onların hər birinin mülkiyyəti hesab edə bilər (maddə 36.5.).

Yetkinlik yaşına çatmayan uşaqların tələbatını ödəmək üçün əldə olunan şeylər (geyim, paltar, ayaqqabı, məktəbli və idman ləvazimatları, musiqi alətləri, uşaq kitabxanası və s.) bölünmür və əvəzi ödənilmədən uşaqları ilə birgə yaşayan valideynə verilir (maddə 36.6).

Ər-arvadın ümumi əmlakı hesabına yetkinlik yaşına çatmayan ümumi uşaqların adına qoyulmuş əmanətlər həmin uşaqlara məxsus hesaba edilir və ümumi əmlakın bölünməsi zamanı nəzərə alınmır (maddə36.7).

Ər-arvadın ümumi əmlakı bölündükdə, nikah dövründə həmin əmlakın bölünməmiş hissəsi, eləcə də nikah dövründə sonradan qazanılmış əmlak onların birgə mülkiyyətini təşkil edir (maddə 36.8).

Onu da nəzərə almaq lazımdır ki, Ailə Məcəlləsinin 36.9.-cu maddəsinə əsasən, nikah pozulduqda ər-arvad yalnız 3 il ərzində biri birinə qarşı əmlakının bölünməsi haqqında tələblə çıxış edə bilərlər.

Ailə Məcəlləsinin 37.1-ci maddəsinə əsasən,  ər-arvad arasındakı müqavilədə başqa hal nəzərdə tutulmayıbsa, onların ümumi əmlakının bölünməsi zamanı bu əmlakdakı payları bərabər hesab edilir.

Ayrı-ayrı hallarda məhkəmə yetkinlik yaşına çatmayan uşaqların mənafeyini və (və ya) ərin (arvadın) diqqətəlayiq mənafeyini, o cümlədən ər-arvaddan biri üzürsüz səbəbdən gəlir əldə etmədiyi və ya birgə mülkiyyəti ailənin mənafeyinə zidd olaraq sərf etdiyi hallarda nəzərə alıb onların birgə mülkiyyətinin bölünməsi zamanı payları bərabər bölməyə bilər (maddə 37.2).

Ümumi əmlak bölünərkən ər-arvadın ümumi borcları onun payına uyğun olaraq müəyyən edilir (maddə 37.3).

 Əgər ərlə arvad arasında nikah müqaviləsi bağlanıbsa bu halda Ailə Məcəllənin 38-ci maddəsinə əsasən, onların əmlak hüquqları və vəzifələri həmin müqavilə ilə müəyyən ediləcəkdir.

Ailə Məcəlləsinin 38.3.-cü maddəsinə əsasən, nikah müqaviləsi ər-arvadın mövcud olan və gələcəkdə əldə edəcəkləri əmlaka dair bağlana bilər.

Ər-arvad nikah müqaviləsində bir-birinin qarşılıqlı saxlanması, bir-birinin gəlirlərində iştirak üsulları, hər birinin ailə xərclərində iştirakı qaydası ilə bağlı hüquq və vəzifələrini, nikah pozulduqda hər birinə düşəcək əmlakı və ər-arvadın əmlak münasibətlərinə dair hər hansı başqa müddəanı müəyyənləşdirmək hüququna malikdirlər (maddə 38.4).