İslam // 2021 4-iyul, 20:00

İSLAMDA ƏQAİD. İMAMƏT BƏHSLƏRİ NƏ VAXTDAN BAŞLANDI?

Islam peyğəmbəri həzrət Məhəmməddən (s) sonra canişinlik məsələsi ilə bağlı mübahisə yarananda bir qrup Peyğəmbərin (s) özünə canişin təyin etmədiyini və bu işi  ümmətin öz öhdəsinə qoyduğunu iddia etdi. Dedilər ki, ümmət bir yerə toplaşıb, öz aralarından bir nəfəri rəhbər seçməlidir. Həmin şəxs hökuməti idarə etməli , xalqın nümayəndəsi olaraq rəhbərlik vəzifəsini yerinə yetirməlidir. Hərçənd , İslam tarixində belə bir seçki əsla baş vermədi. 

Xəlifəliklə bağlı ilk mərhələ, yalnız səhabədən təşkil olunan kiçik bir dəstənin təyini , ikinci mərhələ səsvermə, üçüncü mərhələ isə altı nəfərdən ibarət bir şura vasitəsilə başa çatdı. Bu növ təfəkkür tərzinin tərəfdarları "əhli-sünnə" adlanırlar.
Bu fikrə müxalif qrupun əqidəsincə, Peyğəmbərin (s) canişin Allah tərəfindən təyin olunmalıdır. Çünki o, ümmətin Maddi və mənəvi rəhbərliyini öhdəsinə götürmək, İslamın əsaslarını qorumaq, dini yaşatmaq, şəri hökm və Quranın incəliklərini şərh etmək üçün Rəsulallah (s) kimi yüksək elmə malik olmalı, günah və xətaya yol verməməlidir. Bu qrup "imamiyyə" , yaxud "şiə" adlanır. 

Bu ad Peyğəmbərdən (s) nəql olunan hadisələrdən götürülmüşdür. Belə ki, əhli-sünnənin məşhur mənbələrindən sayılan Əllamə Cəlaləddin Siyutinin "Əd-Durul-mənsur" kitabında Cabir bin Abdullah Ənsaridən belə nəql olunur: "Biz Peyğəmbərin (s) yanında idik. Bu zaman Əlinin (ə) bizə tərəf gəldiyini gördük. Rəsulallah (s) buyurdu: 
" O və onun şiələri Qiyamət günü nicat tapacaqlar". Bu məqamda "İnnəl-ləzinə amənu və əmilus-salihati ulaikə hum xəyrul-bəriyyəh" ; "Həqiqətən,  iman gətirib saleh iş görənlər yaradılmışların ən yaxşılarıdır". ayəsi nazil oldu." ( "Əd-Durrul-mənsur" , ( "Əd-Durul-mənsur fit -təfsir bil Mənsur") , Əllamə Cəlaləddin Siyuti , c:6 , səh : 379 ("Bəyinnə" surəsinin 7-ci ayəsinin təfsirində)). 

Hicri - qəməri 5-ci əsrin məşhur əhli-sünnə alimi Hakim Nişapuri "Şəvahidut-tənzil" kitabında Peyğəmbəri-əkrəmdən (s) müxtəlif sənədlərlə bu məzmunu ifadə edən iyirmidən artıq rəvayət nəql edilmişdir. 

O cümlədən, İbn Abbasdan belə nəql olunur: "Həqiqətən,  iman gətirib saleh iş görənlər yaradılmışların ən yaxşılarıdır!" ayəsi nazil olanda Peyğəmbəri-əkrəm (s) Əliyə (ə) buyurdu:
"Bu ayədə məqsəd sən və sənin şiələrindir!"("Şəvahidut-tənzil, ("Şəvahidut-tənzil fi qavaidit-təfsil") , Hakim İbn Həddad Hafiz Əbul-Qasim Ubeydullah İbn Əbdullah əl-Həsqani, c: 2, səh: 357.)
 
Başqa bir hədisdə Əbu Bərzədən nəql olunur ki, Rəsulallah (s) bu ayəni tilavət etdikdən sonra buyurdu:
"Ya Əli! Onlar sən və şiələrindir!"("Şəvahidut-tənzil fi qavaidit-təfsil") , Hakim İbn Həddad Hafiz Əbul-Qasim Ubeydullah İbn Əbdullah əl-Həsqani, c: 2, səh: 359.)

Bu hədis əhli-sünnə alimi Şahabuddin Əhməd Heysəmi Məkkinin (İbn Həcər) "Əs-Səvaiq" və Seyid Mömin Məhəmməd Şəbləncinin "Nurul-əbsar" kimi mötəbər kitablarında da qeyd olunmuşdur. ("Əs-Səvaiq" ("Əs-Səvaiqul-muriqə") , Şəhabuddin Əhməd Heysəmi Məkki (İbn Həcər) , sən; 96; "Nurul-əbsar" , Seyid Mömin Şəblənci , sən ; 70  və 110. Bu hadisin raviləri və onu nəql edən kitablar barəsində əlavə məlumat əldə etmək istəyənlər " Ehqaqul-həqq" kitabının 3-cü cildinin 287 -ci və 14-cü cildinin 258-ci səhifələrinə müraciət etsinlər. ) 

Bu rəvayətlərə əsasən , imam Əlinin (ə) tərəfdarları və ardıcıllarının adını Peyğəmbəri-əkrəmin (s) öze təyin etmişdir. Bəzilərini bu ad və ünvandan narahat olub onu pis yad etməsi, "ş" hərifi ilə "şər", eləcə də "ş" hərfi ilə başlanan digər pis sözlər kimi nəzərdə tutulması təəccüblü deyilmi?!

Doğrusu, həmin məntiqi dəlillər üzəridə hərəkət etməyə cəhd göstərən bir tədqiqatçının belə sözlər deməsi çox maraqlıdır! Halbuki, hər bir sözün hərflərini asanlıqla pis və ya yaxşı mənalarda yozmaq olar.

Ümumiyyətlə, şiəliyin yaranışı İslam peyğəmbərinin (s) vəfatından sonraya yox , elə o həzrətin özzamanına təsadüf edir. Peyğəmbər (s) bu adı imam Əlinin (ə) dostları və ardıcıllarına aid etmişdir. İslam peyğəmbərini Allahın Rəsulu kimi tanıyanlar yaxşı bilirlər ki, Quran ayəsinə əsasən , o həzrət nəfsani hisslər əsasında danışmır, bütün dedikləri vəhydən qaynaqlanır. Əgər o həzrət "Ya Əli, sən və ardıcılların Qiyamət günü nicat tapanlardansınız" deyə buyurmuşsa , demək , bu , əsl həqiqətdir.